ازانجایی که بسیاری از جرایم مطروحه در قانون مجازات اسلامی ممکن است توسط اطفال و نوجوانان ارتکاب یابند،قانونگذار به دلیل شرایط ویژه این قشرسنی شعبی تخصصی  در معیت دادسراهای عمومی تشکیل داده است تا منحصرا به جرایم این دسته از افراد جامعه رسیدگی نمایند:

                                             

شاکله دادسرای ویژه نوجوانان:

در معیت دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل شعبه ای از دادسرای عمومی با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و باحضور یک یا چند بازپرس تشکیل میشود.

لذا لازم بذکر است که دادسرای ویژه نوجوانان دادسرای اختصاصی نیست  و تنها شعبه ای تخصصی در دادسرای عمومی می باشد،که تحقیقات مقدماتی جرایم افراد 15 تا 18 سال در این دادسرا بعمل می آید.

نکته:تحقیقات مقدماتی جرایم افراد زیر18 سال در جرایم مستقیم از سوی دادگاه بعمل می آید:

1-جرایم منافی عفت

2-جرایم تعزیری درجه 7-8

3-تمامی جرایم اطفال زیر15 سال

در مورد جرایمی فوق الذکر کلیه وظایفی که طبق قانون برعهده ضابطان دادگستری و دادسرا است ،دادگاه انجام می دهد(تبصره1 ماده 285آدک)

 

محدوده اختیارات ضابطین دادگستری در جرایم مشهود ارتکابی اطفال و نوجوانان

ضابطان در این گونه جرایم وظیفه دارند نسبت به حفظ آلات،ادوات،آثارعلائم،و دلایل جرم اقدام نمایند.

ضابطان اجازه تحقیقات مقدماتی از طفل یا نوجوان را ندارند

در صورت دستگیری متهم،ضابطان فوری موظفند اورا به دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان تحویل دهند.

نکته: انقضای وقت اداری و یا ایام تعطیل مانع از رجوع به دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان نمی باشد.

موارد الزامی تشکیل پرونده شخصیت در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان:

پرونده شخصیت متهم در آیین دادرسی کیفری، از ابداعات قانون آیین دادرسی کیفری جدید است که قانون گذار، دستور به تشکیل آن توسط بازپرس را در برخی جرائم، نظیر جرائمی که متهم آن ها، اطفال و نوجوانان بوده یا مجازات آن ها مجازات سالب حیات یا قطع عضو است، الزامی می داند. این پرونده، سوای از پرونده مجرمانه متهم می باشد و حاوی گزارشات مددکار اجتماعی، در خصوص وضع خانوادگی و اقتصادی متهم، همچنین، گزارشات پزشکی قانونی، از وضعیت فیزیکی و روانی وی است.

قانونگذار در جرایم زیر تشکیل پرونده شخصیت را الزامی دانسته است(ماده 203 و 286آدک):

1-جرایم با مجازات سلب حیات

2-جرایم با مجازات قطع عضو

3- جرایم بامجازات حبس ابد

4-جرایم با مجازات تعزیر درجه 6 و بالاتر

5-در جرایم عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آنها ثلث دیه کامل مجنی علیه یابیش ازآن است.

نکته :برای اطلاعات بیشتر در مورد بخشنامه مربوطه راجع به پرونده شخصیت اینجاراکلیک کنید

                                          

 

قرارهای تامین دادسرا و دادگاه اطفال و نوجوانان

الف- قرار التزام به حضور:

مرجع قضایی اطفال و نوجوانان را با توجه به ماده 287آدک به اشخاص ذیل می تواند بسپارد:

1-ولدین

2-اولیا یا سرپرست قانونی

چنانچه با عدم دسترسی و فقدان یا امتناع اشخاص فوق مواجه شود قاضی میتواند به هر شخص حقیقی یا حقوقی که صلاح بداند بسپارد به دوشرط:

1-در مورد سپردن افرادزیر15 سال اشخاص فوق الذکر ملتزم هستند هرگاه حضور طفل یا نوجوان لازم باشد او را به مرجع قضایی معرفی کنند.

2-افراد 15 تا 18 سال شخصا ملزم به حضور و معرفی خود به دادگاه اند.

ب-اخذکفیل یا وثیقه:

در صورت ضرورت ،اخذ کفیل یا وثیقه فقط از متهمان بالای 15 سال ممکن است.

موارد امکان صدور قرارنگهداری موقت متهمان بالای 15سال 

باعجز از معرفی کفیل یا عجز ایداع وثیقه و یا در موارد ذیل صدور قرار نگهداری موقت متهمان بالای 15 سال امکان پذیر است:

1-جرایم با مجازات قانونی سلب حیات

2-جرایم با مجازات قانونی حبس ابد

3-جرایم با مجازات قانونی قطع عضو

4-جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان دیه ثلث دیه کامل یا بیش از آن

5-جرایم تعزیری درجه 4 و بالاتر

6-جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور با مجازات قانونی درجه 5 و بالاتر

7-در ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال و تظاهر و قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص به وسیله چاقو یا هر اسلحه 

8-جرایم سرقت-کلاهبرداری-ارتشا-اختلاس-خیانت در امانت-جعل یا استفاده از سند مجعول اگر جرایم دارای مجازات درجه 4و بالاتر نباشد و متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت هریک از این جرایم داشته باشد.


شرایط صدور قرار نگهداری موقت در کانون اصلاح و تربیت:

در شرایط زیر مرجع قضایی این قرار را با توجه به ماده 238 و 287 ادک به شرح زیر است:

1-آزاد بودن متهم باعث از بین رفتن اثار و ادله جرم باشد،تبانی بامتهمان دیگر یاشهود یامطلعان واقعه باشد یا موجب  شود شهود از ادای شهادت امتناع ورزند

2-وجود بیم فرار یا اختفای متهم که نتوان از طرق دیگر از ان جلوگیری نمود

3-ازادی متهم مخل نظم عمومی باشد یا موجب به خطر افتادن جان شاکی،شهود ،خانواده آنان یاخود متهم باشد.

نکته: باحصول موارد ضروری و رعایت شرایط صدور قرارنگهداری موقت متهمان 15 تا 18سال امکان صدور قرار نگهداری موقت در کانون اصلاح و تربیت وجود دارد قرار مذکور تابع کلیه آثار واحکام قراربازداشت موقت است.